Berat (Berâet), Arapça'da temize çıkma anlamına gelir. İslam inancına göre bu gecenin bereketli ve feyizli bir gece olması sebebiyle Mübarek Gece; günahların affı ve kulların temize çıkarılması sebebiyle de Berat Gecesi ve kulların ihsana kavuşmaları nedeniyle de Rahmet Gecesi gibi adlar da verilmiştir. Osmanlı İmparatorluğu'nda II. Selim'den itibaren minarelerde Kandil yakılmasıyla kandil adını almıştır.

Müslümanlar bu geceyi ibadet ve taatle geçirmenin pek çok sevabı ve feyzi olduğuna inanır. Bu konuda İslam peygamberi Muhammed'in bir hadisi vardır: "Şaban ayının on beşinci gecesi olduğu zaman, gecesinde ibadete kalkın. Ve o gecenin gündüzünde (kandilden sonraki gün) oruç tutunuz. Çünkü o gece güneş batınca Allah-u Teâlâ o andan fecir oluncaya kadar: 'Benden mağfiret dileyen yok mu, onu mağfiret edeyim. Benden rızık isteyen yok mu, onu rızıklandırayım. (Bir belâ ile) müptelâ olan yok mu, ona kurtuluş vereyim' buyurur." (İbn Mâce)[kaynak belirtilmeli]
Ayrıca Berat gecesi, Kur'an-ı Kerim'in Levh-i Mahfûz'dan Dünya semasına toptan indirildiği gecedir. Buna "inzâl" denir. Kadir Gecesi'nde ise Peygamber'e ilk kez ve parça parça indirilmeye başlanmıştır. Buna da "tenzîl" denir.

Bütün insanlığın huzurunu, barışını ve esenliğini isteme günü
Diyanet İşleri Başkanı Mehmet Görmez, Berat Kandili'nin manevi kayıplar üzerine yeniden düşünme, bütün insanlığın huzurunu, barışını ve esenliğini isteme günü olduğunu belirterek, "Bu geceler bize, hem karşılaştığımız ve karşılaşacağımız ağır ve çekilmez acılardan kurtulma yolları hakkında düşünme hem de zaman zaman yersiz ve temelsiz hedefler adına bizlerin birbirimize reva gördüğü sıkıntıları sorgulama imkanı vermelidir" değerlendirmesinde bulundu. Görmez, yayımladığı kandil mesajında, Berat Kandili'nin, İslam kaynaklarında "rahmet, icabet, gufran, kısmet, takdir, hayat ve mübarek" olarak nitelendirildiğini belirtti.

"Berat gecesini idrak her türlü zaaflarımıza, isyanımıza, nisyanımıza ve tuğyanımıza rağmen yüce Rabbimizin affediciliğini unutmadığımızı gösterir" ifadelerini kullanan Görmez, Allah'tan af bekleyenin affedici, bağışlanma dileyenin bağışlayıcı olduğunu vurguladı. Her yıl ramazan ayına on beş gün kala idrak edilen Berat Kandili'nin, Allah'ın affına mazhar olmak kadar affedici olmayı da öğrettiğini aktaran Görmez, Allah'ın hoşnutluğunu isteyenin, hiç kimseyi hor ve hakir görmeyeceğini, Allah'ın sevgisine ulaşmak isteyenin daima yüreğinde sevgi ve merhamet taşıyacağını bildirdi.

Her insanın beratının kendi elinde olduğunu vurgulayan Görmez, şöyle devam etti: "Beratın yegane sahibi elbette yüce Rabbimizdir. Zira biz O'na bir adım yaklaşırsak O bize bin adım yaklaşır. Biz kendi yapıp ettiklerimizi bilir, her türlü kötü amellerimizden nasuh tövbe ile uzaklaşır, salih amel ile O'na yönelirsek Allah'ın mağfireti şüphesiz bize erişir. Biz, bize yapılanlar karşısında kin ve intikam duygularıyla hareket etmez ve affedici olursak Allah da bizi affeder. Biz, zorda ve darda kalanların zorluğuna ve darlığına yardım edersek Allah da bizim zorluklarımızı ve darlıklarımızı ortadan kaldırır. Biz kendimiz için istediğimiz güzel şeyleri başkaları için de istersek Allah da bize tüm güzellikleri ihsan eder. Biz anaya babaya iyilik eder ve yakınlarımızı gözetirsek Allah da bizi hiçbir iyilikten mahrum etmez, her zaman yanımızda olur. Biz din, dil, mezhep, meşrep ayrımı yapmadan tüm mazlumların yanında olursak Allah da bizi zalimlerle imtihan etmez. Biz yanlış yaptıklarımızdan pişman olursak Allah bizi doğru yola sevk eder ve kendi beratımızı ellerimizle almış oluruz. İşte bu gece bütün bunları düşünerek beratımızı hak edip etmediğimizin muhasebesini yapacağımız bir gecedir."

"Kalpleri karartan atmosferi değiştiremezsek dirilişimizi gerçekleştiremeyiz"
Mahşer günü, insanın bu dünyada yaptıklarıyla dirileceğini belirten Görmez, bu dünyanın kalpleri karartan atmosferi değiştirilemezse dirilişin gerçekleştirilemeyeceğini vurguladı. Görmez, Berat gecesinin yeniden dirilmek için milat kabul edilmesini, geri kalan ömrün bozgunculuk ve ifsatla değil imar ve inşayla geçirilmesini tavsiye etti.

Görmez, şunları kaydetti:
"İnsanlık için gönderilmiş hayırlı bir ümmetin fertleri olarak her birimize yüksek sorumluluklar düşmektedir. Etrafımızda olup bitenlere karşı duyarsızlığımızı sürdürerek, bizi sürekli kuşatan tuğyana karşı mütemadiyen kayıtsız kalarak salih bir mümin olma iddiasını korumamız mümkün değildir. Bu gecelerde adaletsizliklere, ikiyüzlülüklere, insanı baştan çıkaran ve onu Rabbinden uzaklaştıran iğvalara karşı gerekli duyarlılıklarla donanarak, dua ve niyazlarımızı bir özgürlük beratıyla taçlandırmak durumundayız. Bu geceler bize, hem karşılaştığımız ve karşılaşacağımız ağır ve çekilmez acılardan kurtulma yolları hakkında düşünme hem de zaman zaman yersiz ve temelsiz hedefler adına bizlerin birbirimize reva gördüğü sıkıntıları sorgulama imkanı vermelidir. Bugün artık hem insanlık hem ülkemiz adına topyekun yaşanan manevi kayıplar üzerine yeniden düşünmek ve bütün insanlığın huzurunu, barışını ve esenliğini isteme günüdür."

"Allahım, kalplerimizi yumuşat, birbirimizi anlamamız için rahmetini tecelli ettir"

Berat Kandili'nde camilerde af dileneceğini, dua edileceğini belirten Görmez, şu ifadeleri kullandı: "Hep beraber Rabbimize niyaz edecek ve diyeceğiz ki: 'Allahım kalplerimizi yumuşat ve birbirimizi anlamamız için rahmetini tecelli ettir, bize huzur ver, ülfet ver, bizi kan dökücülerden eyleme. Bize merhamet duygusu ver. Bize şuur ver, izan ver ve bizi insaftan ayırma. Bizi birbirimize düşürmek isteyenlere fırsat verme. Farklılıklarımızın fitne olarak kullanılmaması için bize basiret ve feraset ver. Ey Rabbimiz, bizi ve bizden önce iman etmiş olan kardeşlerimizi bağışla. Kalplerimizde, iman edenlere karşı hiçbir kin tutturma. Ey Rabbimiz, şüphesiz sen çok esirgeyicisin, çok merhametlisin."
Milletin ve tüm İslam aleminin Berat Kandilini tebrik eden Diyanet İşleri Başkanı Görmez, "Berat gecesinin başta ülkemiz olmak üzere tüm İslam aleminin her türlü dertlerden ve sıkıntılardan bir an evvel kurtulmasına, İslam ülkelerinde kardeşlik, dayanışma, barış, huzur ve güven ortamının yeniden tesis edilmesine vesile olması için Allah'a dua ve niyaz ediyorum" ifadesine yer verdi.